Tel Aviv, Gazze savaşı ikinci yılını doldurmaya yaklaşırken artan uluslararası baskıların ortasında Gazze şehrine yönelik kara harekâtını başlattığını 16 Eylül’de resmen duyurdu. İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), harekâtın sonuçlanmasının birkaç ay sürebileceğini belirtiyor. Şu ana kadar göç eden Filistinlilerin sayılarının 320 bini bulmasına karşın, başlatılan operasyonun yoğunlaşmasıyla birlikte Gazze Şehri’nden kaçışlar devam ediyor. Operasyona destek veren ABD’nin planı doğrultusunda 2 milyondan fazla Filistinlinin akıbeti için “ya gönüllü olarak başka ülkeye gönderilmeleri ya da yeniden inşa süreci boyunca kısıtlı ve güvenli bölgelere yerleştirilmeleri” planının devreye alınacağı tahmin ediliyor. İsrail cephesi ise Gazze şehrinin işgalini “Hamas’ı yenilgiye uğratacak nihaî hamle” olarak görürken, İsrail ordusu, Hamas veya Filistin Yönetimi’nden bağımsız alternatif bir sivil yönetim kurulmasını istiyor.
İsrail güvenlik kabinesinin ağustos ayında “Gazze şehrini işgal planı”nı onayladı. Haftalar süren askeri hazırlık sonrası İsrail ordusu, 16 Eylül’de kara harekâtı başlattı. Bir süredir beklenen operasyon, ABD Dışişleri Marco Rubio‘nun Kudüs ziyaretinden sonra operasyona destek verdiklerini açıklamasının ardından geldi.
IDF’nin Gazze şehrinin dış mahallelerinden başlayarak saldırıları artırmasıyla birlikte yaklaşık bin 800 binanın hasar aldığı veya yıkıldığı bildiriliyor. Ayrıca Gazze şehrini işgal planının resmî hale gelmesinden operasyonun ana aşamasına geçildiğinin duyurulmasına kadar geçen sürede Gazze şehrinden yaklaşık 320 bin Filistinlinin göç etmek zorunda kaldığı bildiriliyor.
Tel Aviv, savaş öncesinde Gazze Şeridi’nin en büyük nüfusa sahip şehrinin “Hamas’ın son kalesi” olduğunu iddia ediyor. Bununla birlikte İsrail ordusunun Gazze şehrinin işgali konusunda teknik yeterliliği olup olmamadığı da tartışılıyor. Uzun süredir savaşta olan İsrail ordusunun en başındaki isim, Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir’in dahi muhalefet etmesine karşın başlatılan operasyon, hâlâ Gazze Şeridi’nde bulunan İsrailli rehineler sebebiyle ülke içinde tepki çekiyor.
Gazze şehrinin önemi ne?
Gazze şehri, 7 Ekim 2023’te başlayan savaş öncesinde Gazze Şeridi’nin en büyük nüfusa sahip şehriydi.
Savaş öncesinde 450 bin kişinin yaşadığı şehrin nüfusu, şeridin tamamında yerinden edilen Filistinlilerin şehre kaçmasıyla ağustos ayı sonunda 1,2 milyona yükseldi. İsrail’in uzun süredir planladığı harekâtı öncesinde ise şehirden yaklaşık 320 bin Filistinlinin ayrılmak zorunda olduğu bildiriliyor. Yalnızca 100 bin Filistinli, hafta sonu Gazze şehrinden ayrıldı.
Gazze şehrinden göç
İsrail hükûmeti, Gazze şehrinin “Hamas’ın son kalelerinden biri” olduğunu iddia ediyor ve kara işgali, savaşın başlangıcındaki ilk askerî harekâttan bu yana en büyük operasyon olma niteliği taşıyor.
İsrail ordusunun Gazze’ye yönelik kara işgali bir süredir bekleniyordu. IDF’nin son bir aydaki saldırılarında şehirde bin 800’den fazla bina hasar gördü veya yıkıldı.
İsrail’in işgaldeki stratejisi ne, riskler neler?
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Gazze şehrinin işgalini “Hamas’ı yenilgiye uğratacak nihaî hamle” olarak görüyor.
Ancak işgalin ilk kez kamuoyuna yansıdığı dönemden bu yana operasyonun çıkmaza girebileceği endişeleri de dile getiriliyor. Çünkü Hamas, 2 yıla yaklaşan operasyonlara rağmen varlığını sürdürüyor ve Gazze Şeridi’nde hâlâ İsrailli rehineler bulunuyor.
İsrail kamuoyu, özellikle de rehine aileleri Gazze Şeridi’nde bulunan rehinelerin canlı olarak geri dönmesinden yana. Bu, Netanyahu hükûmetine yönelik artan muhalefetin önemli sebeplerinden biri.
Diğer yandan ordu, ülke tarihinin bu yoğunluktaki en uzun savaşını yürüttükten sonra tükenmiş durumda. İsrail’in savaş gücünün büyük kısmını oluşturan yedek askerlerin sayısı azalıyor. Yetkililer, ordunun mühimmat ve yedek parça stoklarının azaldığını söylüyor. Ayrıca terhis edilen askerler arasında intihar sonucu ölümlerde artış yaşandı.
Hatta bizzat Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir, bu operasyona şüpheyle yaklaştı ve işgalin hâlâ canlı olduğuna inanılan İsrailli rehinelerin hayatını tehlikeye atacağını savundu.
İsrail’de İsrail ordusu için bir araya gelen tüm olumsuz koşullara rağmen Başbakan Netanyahu’nun işgal kararındaki ısrarı “kişisel siyasî bekâ arayışı” olarak değerlendiriliyor.
Gazze şehriyle ilgili ne planlanıyor?
İsrail güvenlik kabinesi, Gazze şehrinin ele geçirilmesi planını ağustos ayı başlarında onaylamıştı.
İsrail ordusu, Gazze şehrinin işgaliyle 5 ana hedefi olduğunu belirtti. Bunlardan ilki, Hamas’ın silahsızlandırılması. İsrail hükûmeti, Gazze şehrinin “Hamas’ın son kalelerinden biri” olduğunu iddia ediyor.
Hayatta olan ve ölen tüm rehineleri iadesi, işgalin ikinci hedefi olarak belirlendi.
Öte yandan İsrail ordusu, Gazze Şeridi’nin askerden arındırılmasını, nihâyetinde de Hamas veya Filistin Yönetimi’nden bağımsız alternatif bir sivil yönetim kurulmasını istiyor.
Gazze şehrindeki İsrail ordu birlikleri
Netanyahu Gazze Şeridi’nin tamamını isterken neden yalnızca Gazze şehri?
Netanyahu hükûmetinin, Gazze Şeridi’nin tamamını kontrol etme planı var. Ancak şimdilik, somut adımın yalnızca Gazze şehri için atılmış olması ülke içinde yaşanan tartışmalara bağlanıyor.
İsrail, şu anda Gazze’nin yüzde 75’ini kontrol ettiğini söylerken, BM ise bölgenin yaklaşık yüzde 86’sının ya askeri bölge ya da tahliye emri altında olduğunu tahmin ediyor.
Eğer Gazze şehri İsrail ordusu tarafından ele geçirilebilirse bu, Gazze Şeridi’nin tamamının ele geçirilmesinin ilk aşamasını oluşturacak.
Netanyahu ve Trump, bir kez daha Beyaz Saray’da bir araya gelecek
Öte yandan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Trump’ın kendisini 29 Eylül’de Beyaz Saray’a davet ettiğini açıkladı.
Her eylül ayında New York’ta toplanan Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, 23–25 Eylül arasında liderleri ağırlayacak. Trump-Netanyahu görüşmesinin New York’taki BM Genel Kurulu toplantısından sonra olması bekleniyor.
Bu, Trump’ın ocak ayında ikinci dönemine başlamasından bu yana Beyaz Saray’daki dördüncü görüşme olacak.
